Tư Mã Tương Như

Cầm Ca Kỳ 1  - 琴歌其一 Tư Mã Tương Như

鳳兮鳳兮歸故鄉，

遨遊四海求其凰。

時未遇兮無所將，

何悟今兮昇斯堂！

有艷淑女在閨房，

室邇人遐毒我腸。

何緣交頸為鴛鴦，

胡頡頏兮共翱翔！

Phượng hề phượng hề quy cố hương,

Ngao du tứ hải cầu kỳ hoàng.

Thì vị ngộ hề vô sở tương,

Hà ngộ kim hề thăng tư đường!

Hữu diễm thục nữ tại khuê phòng,

Thất nhĩ nhân hà độc ngã trường.

Hà duyên giao cảnh vi uyên ương,

Hồ hiệt hàng hề cộng ngao tường!

Bản dịch của Trúc Khê:

Chim phượng, chim phượng về cố hương,

Ngao du bốn bể tìm chim hoàng.

Thời chưa gặp chừ, luống lỡ làng,

Hôm nay bước đến chốn thênh thang.

Có cô gái đẹp ở đài trang,

Nhà gần người xa não tâm tràng.

Ước gì giao kết đôi uyên ương,

Bay liệng cùng nhau thoả mọi đường.

Cầm ca có hai bài, đây là bài đầu tiên. Trong khi đến đất Lâm Cùng, Tương Như vốn sẵn quen với Vương Cát là quan lệnh ở huyện, nên đến chơi. Cát lại mời Tương Như cùng đi dự tiệc ở nhà Trác Vương Tôn, vốn viên ngoại trong huyện. Nghe tiếng Tương Như đàn hay nên quan huyện cùng Trác Vương Tôn yêu cầu đánh cho một bài. Họ Trác vốn có người con gái xinh rất đẹp tên Văn Quân, còn nhỏ tuổi mà sớm goá chồng, lại thích nghe đàn. Tương Như được biết, định ghẹo nàng, nên vừa gảy đàn vừa hát khúc Phượng cầu hoàng (chim phượng trống tìm chim phượng mái) này. Trác Văn Quân nghe được tiếng đàn, lấy làm say mê, đương đêm bỏ nhà đi theo chàng.

Trường Môn phú - Tư Mã Tương Như
bản dịch thơ - Điệp Luyến Hoa

Phù hà nhất giai nhân hề, bộ tiêu dao dĩ tự ngu.

Hồn du dật nhi bất phản hề, hình khô cảo nhi độc cư.

Ngôn ngã triêu vãng nhi mộ lai hề, ẩm thực lạc nhi vong nhân.

Tâm khiểm di nhi bất tỉnh cố hề, giao đắc ý nhi tương thân.

Có một nàng giai nhân chừ, bồi hồi đi lại mãi thôi.

Hồn vảng vất mà không về chừ, vóc hình khô héo đơn côi.

Từng hứa sớm đi mà tối lại chừ, vui yến tiệc mà quên nhau.

Lòng đoạn tuyệt mà chẳng đoái hoài chừ, cùng ai hợp ý tâm đầu.

Y dư chí chi mạn ngu hề, hoài trinh xác chi hoàn tâm.

Nguyện tứ vấn nhi tự tiến hề, đắc thượng quân chi ngọc âm.

Phụng hư ngôn nhi vọng thành hề, kỳ Thành Nam chi ly cung.

Tu bạc cụ nhi tự thiết hề, quân tằng bất khẳng hồ hạnh lâm.

Khuếch độc tiềm nhi chuyên tinh hề, thiên phiêu phiêu nhi tật phong.

Đăng lan đài nhi dao vọng hề, thần hoảng hoảng nhi ngoại dâm.

Phù vân uất nhi tứ tái hề, thiên yểu yểu nhi trú âm.

Lôi ân ân nhi hưởng khởi hề, thanh tượng quân chi xa âm.

Phiêu phong hồi nhi khởi khuê hề, cử duy ác chi xiêm xiêm.

Quế thụ giao nhi tương phân hề, phương khốc liệt chi ngân ngân.

Khổng tước tập nhi tương tồn hề, huyền viên khiếu nhi trường ngâm.

Phí thuý hiếp dực nhi lai tuỵ hề, loan phụng tường nhi bắc nam.

Thiếp nhớ nhung mà âu sầu chừ, vẫn giữ một mối thành tâm.

Chờ chiếu cố mà tiếp kiến chừ, được lời ngọc mà chịu vâng.

Nghe tiếng hư mà tưởng thực chừ, ở ly cung tại Thành Nam.

Bữa đạm bạc mà tự soạn chừ, nhưng người từng chẳng muốn giá lâm.

Chỉ một mình mà trầm tư chừ, trời nổi gió mà ầm ầm.

Lên đài lan mà trông xa chừ, chỉ thất vọng mà bần thần.

Mây bốn phía mà che khuất chừ, trời âm u mà xa xăm.

Nghe sấm dậy mà râm ran chừ, ngỡ tiếng người ra thăm.

Nơi khuê phòng mà gió lộng chừ, thổi màn lay động bâng khuâng.

Cành quế đan mà rối rít chừ, hương nồng đượm mà toả lan.

Công tụ hội mà ôn tồn chừ, vượn đen hót mà dài ngân.

Phí thuý chấp cánh mà họp bầy chừ, phượng loan lượn bắc rồi nam.

Tâm bằng y nhi bất thư hề, tà khí tráng nhi công trung.

Hạ lan đài nhi chu lãm hề, bộ thung dung ư thâm cung.

Chính điện khối dĩ tạo thiên hề, uất tịnh khởi nhi khung sùng.

Gian tỷ ỷ ư đông sương hề, quan phù mỹ mỹ nhi vô cùng.

Tễ ngọc hộ dĩ hám kim phô hề, thanh tăng hoành nhi tự chung âm.

Tâm sầu muộn mà không nguôi chừ, tà khí thổi mà lạnh lùng.

Xuống đài lan mà nhìn quanh chừ, bồi hồi dạo chốn thâm cung.

Chính điện cao chọc tới trời chừ, thảy nguy ngất trong không trung.

Dừng chân đứng dưới mái đông chừ, nhìn tinh vi lộng lẫy khôn cùng.

Đẩy cửa ngọc lay động khuyên vàng chừ, tiếng vang vang vọng tựa chuông rung.

Khắc mộc lan dĩ vi suy hề, sức văn hạnh dĩ vi lương.

La phong nhung chi du thụ hề, ly lâu ngô nhi tương sanh.

Thi khôi mộc chi bạc lô hề, uỷ sâm si dĩ khang lương.

Thì phảng phất dĩ vật loại hề, tượng Tích Thạch chi tương tương.

Ngũ sắc huyễn dĩ tương diệu hề, lạn diệu diệu nhi thành quang.

Trí thác thạch chi linh bích hề, tượng đại mội chi văn chương.

Trương la ỷ chi mạn duy hề, thuỳ Sở tổ chi liên cương.

Trạm khắc mộc lan làm rui chừ, trang trí văn hạnh làm rường.

Vô số cột được bài trí chừ, xếp đan xen mà linh lung.

Lấy gỗ quý mà làm đầu chừ, dựng rải rác trong phòng không.

Có thể lấy gì so sánh chừ, núi Tích Thạch sừng sững giương.

Năm sắc cùng nhau tương chiếu chừ, ánh toả xán lạn huy hoàng.

Xếp đá hoa trên nền gạch chừ, tựa mai rùa vẽ hoa văn.

Treo lụa bạch làm màn che chừ, rủ tơ Sở làm dây chăng.

Phủ trụ my dĩ thung dung hề, lãm Khúc Đài chi ương ương.

Bạch hạc khiếu dĩ ai hiệu hề, cô thư trĩ ư khô dương.

Nhật hoàng hôn nhi vọng tuyệt hề, trướng độc thác ư không đường.

Huyền minh nguyệt dĩ tự chiếu hề, tồ thanh dạ ư động phòng.

Viện nhã cầm dĩ biến điệu hề, tấu sầu tứ chi bất khả trường.

Án lưu chuỷ dĩ khước chuyển hề, thanh ấu diểu nhi phục dương.

Quán lịch lãm kỳ trung tháo hề, ý khảng khái nhi tự ngang.

Tả hữu bi nhi thuỳ lệ hề, thế lưu ly nhi tòng hoành.

Thư tức ấp nhi tăng hy hề, sỉ lý khởi nhi bàng hoàng.

Du trường duệ dĩ tự ế hề, sổ tích nhật chi khiên ương.

Vô diện mục chi khả hiển hề, toại đồi tứ nhi tựu sàng.

Đoàn phân nhược dĩ vi chẩm hề, tịch thuyên lan nhi thần hương.

Nâng then cửa bước ung dung chừ, ngắm Khúc Đài sao mênh mông.

Hạc trắng kêu nghe thảm thiết chừ, chim lẻ trên cành mỏi trông.

Trời hoàng hôn lòng đứt tuyệt chừ, một mình buồn bã phòng không.

Trăng cao soi bóng lẻ loi chừ, đêm thanh tàn chốn thâm cung.

Lấy đàn biến tấu nhã khúc chừ, giải nỗi sầu mà lại chẳng xong.

Chuyển theo âm chuỷ lưu loát chừ, tiếng nhẹ nhàng mà du dương.

Suốt khúc đàn tỏ tâm tình chừ, bao ý mạnh mẽ trào dâng.

Chung quanh buồn rơi lệ chừ, nước mắt chảy ướt dọc ngang.

Nén lòng lại thêm nghẹn ngào chừ, xỏ giày đứng dậy bàng hoàng.

Nâng tay áo mà che mặt chừ, hối lỗi xưa để tai ương.

Mặt mũi nào mà xuất hiện chừ, lòng tủi thẹn lại lên giường.

Vò cỏ thơm mà làm gối chừ, đệm trải lan mà ngát hương.

Hốt tẩm mị nhi mộng tưởng hề, phách nhược quân chi tại bàng.

Dịch ngụ giác nhi vô kiến hề, hồn vương vương nhược hữu vong.

Chúng kê minh nhi sầu dư hề, khởi thị nguyệt chi tinh quang.

Quan chúng tinh chi hàng liệt hề, Tất, Mão xuất ư đông phương.

Vọng trung đình chi ái ái hề, nhược quý thu chi giáng sương.

Dạ mạn mạn kỳ nhược tuế hề, hoài uất uất kỳ bất khả tái canh.

Đạm yển kiển nhi đãi thự hề, hoang đình đình nhi phục minh.

Thiếp nhân thiết tự bi hề, cứu niên tuế nhi bất cảm vong.

Vừa thành giấc mà mộng tưởng chừ, phách tới bên cạnh quân vương.

Hoảng sợ tỉnh mà không thấy chừ, hồn như mất gì kinh hoàng.

Nghe gà gáy mà sầu bi chừ, dậy ngước nhìn trăng sáng trong.

Xem các sao la liệt xếp chừ, Tất, Mão ló tại phương đông.

Ngóng trong sân ảm đạm chừ, tựa tiết thu phủ dày sương.

Đêm đằng đẵng như năm dài chừ, nhớ bứt rứt mà chẳng thể nguôi lòng.

Hết đi rồi đứng đợi sáng chừ, bình minh dần toả bừng bừng.

Thần thiếp trộm buồn tủi chừ, đến già chẳng dám quên quân vương.