Tây Sương Ký
PHẦN THỨ BA, CHƯƠNG III - LẬT THƯ
Một cảnh: Vườn hoa
CON HỒNG - (ra) Hôm nay cô sai tôi đem thư sang bên cậu Trương. Trước mặt tôi thì vờ vĩnh! Còn trong thơ thì lại thầm hẹn cậu ta sang! Cô đã không nói với tôi, tôi cũng chẳng cần nói vỡ câu chuyện ra làm gì! Tôi cứ việc mời cô ra thắp hương. Xem đến lúc bấy giờ thì làm thế nào mà giấu được tôi? (mời) Thưa cô! Ta ra thắp hương thôi!
OANH OANH - (ra) Ngâm:
Âm thầm vườn vắng trăng vừa sáng,
Ngào ngạt hoa thơm gió thoảng đưa.
CON HỒNG :
Lọt song, lạnh ngắt gió chiều!
Neo vàng gác để, rèm thêu buông chùng!
Sân hè sương đọng mịt mùng,
Mái lầu, tường gác ráng lồng nhạt thưa!
Trước gương nhìn bóng thẩn thơ,
Chiều hôm trang điểm khi vừa mới xong!
Êm đềm, lặng lẽ một vùng,
Ao xanh đàn vịt song song ngủ đều!
Âm thầm thanh lịch trăm chiều,
Liễu vàng, đàn ác dập dìu đậu sau!
Hài hoa dẫm nát mầm đơn!
Trâm hoa chạm vướng bên đàn văn côi!
Lối trơn rêu lấp, cỏ vùi!
Tất thêu thấm giọt sương rơi ướt đầm!
Tôi coi cô - tôi với cậu Trương, chỉ những ngong ngóng sao cho trời chóng tối!
Ba thu dồn lại một giờ!
Chờ trăng từ lúc tờ mờ sáng ra!
Thấy ngàn dâu lơ lửng bóng tà,
Rủa rằng: Thánh vật! Sao mà không lặn nhanh!
Phấn son ăn vận cho xinh!
Mây Tần, mưa Sở rắp ranh từ giờ!
Đôi oanh, lứa én đợi chờ,
Nghĩ đòi cơn, lại thẫn thờ đòi cơn!
Trăm chiều nguyệt thẹn, hoa hờn,
Không cơm, ăn cháo lại đẹp hơn mọi ngày!
Thật tình hay giả vờ đây?
Lòng xuân dễ nén vơi đầy yêu đương!
Rình mò, tôi quyết bắt quả tang!
Cô hãy đứng dưới non bộ này! Con ra đóng cánh cửa mạch, sợ khi ta nói chuyện có người nghe lóng. (Ròm ra ngoài cửa)
CẬU TRƯƠNG - (ra) Bây giờ mình vào thì vừa lắm! (Ròm vào trong cửa)
CON HỒNG :
Phải bóng người nghiêng mũ nom ròm?
Hay bóng hoè, gió động chim hôm trên cành!
Bên bao lan, cậu hãy náu hình!
Dưới non bộ, cô đứng một mình thẩn thơ!
Đã trò chuyện đâu tự bây giờ!
CẬU TRƯƠNG - (vớ lấy con Hồng) Cô em yêu quý của tôi! …
CON HỒNG - Em đây mà! May mà lầm phải em, chứ giá lầm phải bà lớn, có phải oan gia không?
Trông chả trông! Cứ vớ quàng!
Rõ phường ma đói, mắt đổ hồng quang ra rồi!
Nhưng em hãy hỏi cậu: Có thật hẹn cậu sang không?
CẬU TRƯƠNG - Tôi đây trạng đoán thơ, thánh tán gái, chúa phong tình! Chắc chắn lắm chứ sai thế nào được!
CON HỒNG - Nhưng cậu đừng vào tới cửa, lại bảo em dắt cậu sang! Trèo qua tường mà vào cậu ạ! Cậu Trương! Cậu có thấy không? Phong cảnh đêm nay đẹp quá! Thật là trời giúp cho cô cậu làm lối động phòng!
Trăng thanh trong lớp mầy lồng,
Rõ ràng sáp bạc thắp trong chao điều!
Cỏ non trải tấm nệm thêu!
Lơ thơ tơ liễu rủ đều rèm the!
Im chìm cảnh đẹp trời khuya;
Bóng hoa thấp thoáng; sân hè vắng không!
Nhưng cô em mới mẻ, lạ lùng …
Cậu phải tìm lời âu yếm, để lòng nể nang!
Xin đừng xuồng sã coi thường,
Như trò liễu ngõ, hoa tường mà oan!
Ngọc lành còn mơn mởn vẹn toàn,
Chớ nhìn riêng, khuôn mặt phấn với làn tóc mây!
Em cũng khỏi điều sợ hộ, lo thay!
Em cũng chẳng mong trà ngát, rượu say nhà người!
Ngón tay rầy được nghỉ ngơi …
Chăn êm, đệm ấm có người nằm chung!
Chẳng còn than thở, ngóng trông!
Chẳng còn bận nghĩ, nhọc lòng như xưa!
Thôi sắp ra mà hú hí thì vừa!
(Cậu Trương nhẩy tường vào)
OANH OANH - Ai?
CẬU TRƯƠNG - Thưa tôi!
OANH OANH - (gọi) Hồng ơi! (Con Hồng không thưa).
OANH OANH - (giận dữ) Trời ơi, anh Trương! Anh là hạng người thế nào mà tôi đương thắp hương, anh lại vô cố lẻn vào đây? Anh muốn làm trò gì thì bảo?
CẬU TRƯƠNG - Trời đất ơi!
CON HỒNG :
Mối manh tôi chẳng có lo!
Vợ chồng sát thị, còn phải chuyện trò lôi thôi!
Rén chân tôi thử lắng tai:
Bên thời hổ thẹn; bên thời hung hăng!
Bên thời chẳng nói, chẳng rằng;
Bên thời dở quẻ,dở chừng lạ thay!
Bên thời như dại như ngây!
Bên thời liến thoắng thế này thế kia!
(Đứng xa sẽ gọi)
Cậu Trương ơi cậu Trương! Vắng mặt thì già mồm thế! Bây giờ mồm để đâu rồi? lại đây! Thưa đến cửa công, còn gì là thể diện nữa!
Trạng để đâu? Thánh để đâu?
Lại như câm, như điếc, cúi đầu khoanh tay?
Vắng người tán dóc, khoe hay!
Ai ngờ bên non bộ chẳng giống Mái Tây chút nào?
OANH OANH - Hồng ơi! Trộm!
CON HỒNG - Thưa cô, ai đấy ạ?
CẬU TRƯƠNG - Chị Hồng! Tôi đấy mà!
CON HỒNG - Kìa cậu Trương! Ai bảo cậu vào đây? Cậu vào đây định làm trò gì? (Cậu Trương nín lặng).
OANH OANH - mau mau lôi vào trong bà! (Cậu Trương nín lặng)
CON HỒNG - Lôi vào trong bà bây giờ, thì cậu ấy mang tiếng chết! Thôi! Cô với con phân xử quách cho rồi! Cậu Trương! lại quỳ xuống đây! Cậu đã đọc sách cụ Khổng, tất hiểu lễ ông Chu! Đương đêm đến đây, định làm gì mới được chứ!
Cô Hương lên án cậu Hoa!
Phải đâu lên mặt quan toà với ai!
Lòng ngay nói một đôi lời,
Nên, chăng, phải, trái, cậu thời nghe cho!
Tưởng tài học cậu sâu như bể khôn dò!
Ai ngờ cái gan mê gái cậu to bằng trời!
Đương đêm lẻn đến nhà người,
"Phi dâm tắc đạo" tội thời luận ra!
Quế không vin, lại chực bẻ hoa!
Vũ môn chẳng vượt, lại xê la leo tường!
Xin cô hãy nể mặt con, tha cho cậu ấy!
OANH OANH - Ơn anh cứu sống, đành phải đền ơn! Nhưng đã là anh em, sao lại sinh lòng kia khác? Muôn một bà lớn biết chuyện, thì anh còn mặt mũi nào? Nể mặt con Hồng, lần này thôi hãy tha cho! Lần sau mà thế nữa, quyết cho lôi vào trước mặt bà lớn, chứ em không chịu!
CON HỒNG :
Xin cám ơn cô mở lượng từ bi!
Rộng tha cho cậu, cũng vì nể con!
Ví bằng thưa đến công môn,
Thì cậu sắp mông ra mà chịu một trận đòn nên thân!
OANH OANH - Hồng! Thu dọn hương án rồi đi vào! (Oanh Oanh vào).
CON HỒNG - (lêu lêu cậu Trương) Lêu lêu phỉ hổ! Lêu lêu phỉ hổ!! Đời thủa nào trạng đoán thơ, thánh tán gái, chúa phong tình mà bây giờ lại chịu đứng chết dẫm đấy!
Thôi nói chi: đêm xuân một khắc nghìn vàng!
Hãy chịu khó: buồng văn chín tối nằm suông cả mười!
Trạng đoán thơ, thế mới đáng đời!
Theo luồng gió, cửa đóng rồi, thấy không?
Mái Tây mây phủ trăng trong!
Chạm tường núi lấp chập chùng bóng hoa!
Tha hồ con người ngọc vào ra,
Cô em vẫn giữ phép nhà đoan trang!
Mây mưa chừa thói nghĩ quàng!
Trêu hoa, ghẹo nguyệt, chớ màng mất công!
Thơ đừng làm, mà tờ cũng đừng hòng!
Trạng thì trạng thật, nhưng học chưa thông sách tình!
Thôi thưa cô, xin Văn Quân bớt giận làm lành!
Còn cậu! Em khuyên Tư Mã trở lại học hành là hơn!
PHẦN THỨ BA, CHƯƠNG IV - LẦN SAU
Cảnh thứ nhất: Biệt thự họ Thôi
BÀ LỚN - (ra) Hồi sớm sư cụ sai người sang nói cậu Trương mệt nặng. Tôi đã cho người đi mời thầy lang. Một mặt sai côn Hồng sang xem thầy lang dùng thuốc gì, bệnh tật ra sao và mạch lạc thế nào? Về đây nói cho tôi biết (vào).
CON HỒNG - (ra) Bà lớn sai tôi sang thăm cậu Trương. Thưa bà, bà chỉ biết cậu mệt nặng, có rõ đâu đêm qua phải một chuyện ức như thế, không khéo thì đến bỏ mạng chứ chẳng chơi! (vào).
OANH OANH - (ra) Cậu Trương mệt nặng, tôi viết một bức thư, nhưng cứ nói là đơn thuốc, sai con Hồng đem sang, may ra chữa được bệnh chăng? (gọi)
CON HỒNG - (lại ra) Dạ! Thưa cô, con đây!
OANH OANH - Cậu Trương yếu nặng! Ta có cái đơn thuốc hay lắm, em đem sang hộ ta!
CON HỒNG - Cô lại còn … Nhưng thôi! Bà cũng vừa sai con sang. Cô đưa con đem sang nhân thể!
OANH OANH - Ta đợi mày trả lời đó! (Vào. Con Hồng cũng vào)
Cảnh thứ hai: Viện sách
CẬU TRƯƠNG - (ra) Hôm qua trong vườn hoa, tôi tức ngất người đi được. Bây giờ chứng bệnh cũ lại đâu đóng đấy! Thôi! Chuyến này chết mất thôi! Bà lớn bảo sư cụ mời thầy lang đến thăm tôi. Nhưng chứng bệnh của tôi, thầy lang nào mà chữa được! Trừ tiểu thư có đơn thuốc nào hay, hoạ là chữa được bệnh tôi.
CON HỒNG - (ra) một mình: Cô em đã trêu cho người ta ốm liểng xiểng, bây giờ lại còn sai tôi, bảo đưa đơn thuốc nợ, thuốc tội gì sang. Tôi sang thì sang chỉ làm cho cậu ta ốm thêm thì có.
Bệnh đâu có bệnh lạ đời! …
Thuốc nào là thuốc chữa người tương tư.
Chỉ tại cô: bút hoa tay thảo bức tờ mây, để cho ai đèn sách biếng nhác, đêm ngày mê tơi!
Đến bây giờ bệnh lấp, sầu vùi,
Thở than với bóng! Nói cười với ma!
Cám ơn cô: giết nhau tại tối hôm qua!
Chỉ mày, chỉ mặt, nói xa, nói gần!
Nào những khi tiếng đàn cô lắng khúc đông lân;
Kề hiên cô đợi nguyệt, theo vần cô hoạ thơ!
Vậy mà đêm qua còn vờ vĩnh: Anh Trương! Tôi với anh là tình nghĩa anh em, sao lại sinh lòng kia khác!
Làm anh chàng tức chết ngất ngơ!
Rồi hôm nay lại: Hồng ơi! Ta có cái đơn thuốc hay lắm, em đem sang cho cậu ấy.
Không đi thì lại mắng xơ cả đầu!
Chiếc thân tôi như sợi chỉ khâu,
Nhọc mình vẫn phải theo hầu trôn kim!
Từ giờ đi, thôi mặc cô nhắn hỏi thăm tìm,
Còn tôi, tôi đứng, tôi xem ngoài vành!
Mịt mờ nước thẳm non xanh!
Nào đâu núi nghĩa, sông tình là đâu!
(Chào cậu Trương, hỏi)
Tội nghiệp cho cậu quá. Hôm nay bệnh thế nào?
CẬU TRƯƠNG - Thật là giết tôi! Tôi mà chết đi, chị Hồng, trước mặt vua Diêm La, thế nào cũng lôi thôi có chị!
CON HỒNG - Gầm trời này có ai ốm tương tư mà lại khổ sở đến như cậu. Cô ơi cô! Cô có biết cho đâu!
Rừng văn, bể học thiết gì!
Gốc hoa, bóng liễu, đi về chiêm bao!
Thực ra nào có chuyện chi nào?
(Rơm kia rậm bụng, ôm vào mà chơi!)
Mê sao mê mãi mê hoài!
Thật từ những lúc: hải đường mới chiềng một, vài bông hoa!
Tại làm sao mà cậu ốm đến như thế?
CẬU TRƯƠNG - Có chị đây, thực tôi không dám nói dối: Cái này chỉ tại tiểu thư! Hôm qua về thư phòng, một cơn tức là một lần chết! Tôi cứu người ta, người ta lại hại tôi! Cổ ngữ có nói: "Con gái giống sinh tình, đàn ông đồ phụ bạc!" Bây giờ thì trái lại thế!
CON HỒNG - Cái đó thì việc gì đến cô em!
Cậu tự mình mang tội dâm tà,
Thịt mòn, xương róc, chắc ma nó sờ!
Giống học trò sao chẳng biết dơ:
Tương tư cóc rác lại tương tư một mình!
Hôn nhân đã chẳng có thành!
Công danh thôi cũng lanh quanh hết đời!
Bà sai em sang xem cậu uống thuốc nào? Đây lại là một cái đơn thuốc hay lắm thế nào ấy, đưa sang cho cậu!
CẬU TRƯƠNG - Đâu?
CON HỒNG - (đưa thư) Đây!
CẬU TRƯƠNG - (mở thư đọc, đứng dậy cười) Sung sướng cho tôi quá! một bài thơ! (vái) Nếu tôi biết trước là cô có thư sang, đáng lẽ phải quỳ xuống mà tiếp mới phải! Chị Hồng ơi! Bệnh tật trong người tôi, tự nhiên thấy khỏi cả rồi!
CON HỒNG - Cậu lại lôi thôi! Khéo không lại hiểu lầm đấy!
CẬU TRƯƠNG - Nào ai hiểu lầm bao giờ! Hôm trước cũng không phải tôi hiểu lầm. Được hay mất chẳng qua là lẽ ngẫu nhiên ở đời.
CON HỒNG - Em chả tin, cậu đọc em nghe nào!
CẬU TRƯƠNG - Chị muốn nghe thơ hay, phải thành tâm khép áo đứng lại gần đây! (Xốc mũ, xốc đai, hai tay cầm bức thư, đọc)
Việc thường chi bận dạ vò tơ!
Mòn mỏi thông minh nỗi đợi chờ!
Tự thiếp giữ gìn là lẽ phải.
Để chàng tai vạ có ai ngờ!
Mối manh tìm lối nhờ thơ mới,
Ân đức mong đền chấp lễ xưa!
Nhắn khách Cao đường ai đó tá?
Đêm nay thì thực có mây mưa!
Chị Hồng! Thơ này lại khác với hôm trước nhiều lắm!
CON HỒNG - (cúi đầu ngẫm nghĩ) À phải! Em biết rồi! Cô ơi cô! Đơn thuốc của cô thế thì hay thật!
Có người thục nữ xinh xinh,
Thảo đơn thuốc gửi cho tình lang coi:
Canh khuya quang quẻ khung trời.
Ngạt ngào hoa quế ngát mùi hương xông …
Thang tìm phải đất tường đông,
Uống vào mát ruột, mát lòng người ta!
Hơn hay cầm đến tận nhà,
Xin chàng quân tử nhận mà xét cho!
Nhưng này thôi! Cậu chớ giở trò!
Làm chi những vẻ điên rồ khó coi?
Tin xuân mong đợi hôm mai,
Được thư nói nói, cười cười hoang mang!
Ấy là một mảnh thư suông!
Gặp con người ngọc, cậu lại cuống cuồng đến đâu!
Nhưng cô em rất mực cơ cầu,
Nghĩ sâu chẳng tưởng, ơn sâu chẳng cần!
Một mình cậu chốn phòng văn,
Gối cây đàn nguyệt! Đắp lần chăn chiên!
Dù cô sang, cô ngủ sao yên,
Rét run đến nẩy người lên còn gì!
Đêm qua canh vắng, vườn khuya,
Một vườn trăng sáng, bốn bề hoa tươi …
Phải duyên ra, chuyện đã xong rồi!
Đâu phiền tờ hẹn, thơ mời hôm nay?
Thiệt tình em bảo cậu hay:
Chăn loan, đệm thuý, em đây sẵn sàng!
Nằm vào ấm thịt, êm xương!
Muốn thuê thì các bạc vàng, em cho thuê!
Thôi liệu mà cổi áo sẵn đi!
Từ rày nguyệt nọ, hoa kia mặc tình!
Phúc nhà ta thật lớn tày đình!
Chẳng nói giấu gì cậu: Cô em ấy à? Cậu bảo người như thế nào nào?
Mày xanh phai nhạt non xuân!
Mắt trong, trong gấp mấy lần sóng thu!
Lưng mềm, tơ liễu đương mùa!
Nước da trắng nõn, sữa vừa mới đông!
Đẹp là mặt! Tốt là lòng!
Tính xem nhã nhặn, người trông thuận hoà!
Không cần thuốc bóp, dầu xoa.
Kể tài cứu khổ chẳng khác Phật Bà Quan Âm!
Tuy vậy, em vẫn không dám tin là cô em lại sang!
Em đương nghĩ ngấm, nghĩ ngầm:
Cậu nên xét lại, hoặc giả lại lầm cũng nên!
CẬU TRƯƠNG - Chị Hồng! Hôm trước khác, hôm nay khác chứ!
CON HỒNG - Không! thưa cậu!
Chuyện hôm xưa hãy gác một bên!
Chuyện bây giờ ta hãy nói nguyên bây giờ!
Em không chắc hôm nay cô em đã chịu sang!
Nửa đêm cô đã chắc sang chưa! …
CẬU TRƯƠNG - Chị Hồng! Tôi xin dặn chị: Sang hay không sang, chị hãy mặc chỗ đó! Chỉ xin thế nào chị cũng lưu tâm cho!
CON HỒNG :
… Tôi có lưu tâm cho cậu bao giờ, trời ơi!
Cậu về biện lễ hẳn hoi,
Ngọc, vàng, gấm, vóc, cho tôi đủ dùng!
Rồi đêm nay bà khoá chặt cửa phòng,
Tha hồ tôi giúp cậu được thỏa lòng nguyệt hoa!
Thưa cậu, em cũng xin dặn cậu: Xin thế nào cậu cũng lưu tâm lấy là hơn! Còn sang hay không sang, em cũng mặc chỗ đó.
Sang, không sang, tự ý cô mà
Thuận hay không thuận, cũng là tự cậu đấy thôi!