Tỳ Bà Hành - Bạch Cư Dị

Tầm Dương giang đầu dạ tống khách,

Phong diệp địch hoa thu sắt sắt.

Chủ nhân há mã khách tại thuyền,

Cử tửu dục ẩm vô quản huyền.

Tuý bất thành hoan thảm tương biệt,

Biệt thời mang mang giang tẩm nguyệt.

Hốt văn thuỷ thượng tỳ bà thanh,

Chủ nhân vong quy khách bất phát.

Tầm thanh âm vấn đàn giả thuỳ,

Tỳ bà thanh đình dục ngữ trì.

Di thuyền tương cận yêu tương kiến,

Thiêm tửu hồi đăng trùng khai yến.

Thiên hô vạn hoán thuỷ xuất lai,

Do bão tỳ bà bán già diện.

Chuyển trục bát huyền tam lưỡng thanh,

Vị thành khúc điệu tiên hữu tình.

Huyền huyền yểm ức thanh thanh tứ,

Tự tố bình sinh bất đắc chí.

Đê mi tín thủ tực tực đàn,

Thuyết tận tâm trung vô hạn sự.

Khinh lung mạn nhiên mạt phục khiêu,

Sơ vi Nghê thường hậu Lục yêu.

Đại huyền tào tào như cấp vũ,

Tiểu huyền thiết thiết như tư ngữ.

Tào tào thiết thiết thác tạp đàn,

Đại châu tiểu châu lạc ngọc bàn.

Gian quan oanh ngữ hoa để hoạt,

U yết lưu cảnh thuỷ hạ than.

Thuỷ tuyền lãnh sáp huyền ngưng tuyệt,

Ngưng tuyệt bất thông thanh tiệm yết.

Biệt hữu u sầu ám hận sinh,

Thử thời vô thanh thắng hữu thanh.

Ngân bình sạ phá thuỷ tương bính,

Thiết kỵ đột xuất đao thương minh.

Khúc chung thu bát đương tâm hoạch,

Tứ huyền nhất thanh như liệt bạch.

Đông thuyền tây phảng tiễu vô ngôn,

Duy kiến giang tâm thu nguyệt bạch.

Trầm ngâm phóng bát sáp huyền trung,

Chỉnh đốn y thường khởi liễm dung.

Tự ngôn bản thị kinh thành nữ,

Gia tại Hà Mô lăng hạ trú.

Thập tam học đắc tỳ bà thành,

Danh thuộc giáo phường đệ nhất bộ.

Khúc bãi tằng giao thiện tài phục,

Trang thành mỗi bị Thu Nương đố.

Ngũ Lăng niên thiếu tranh triền đầu,

Nhất khúc hồng tiêu bất tri số.

Điền đầu ngân tì kích tiết toái,

Huyết sắc la quần phiên tửu ố.

Kim niên hoan tiếu phục minh niên,

Thu nguyệt xuân phong đẳng nhàn độ.

Đệ tẩu tòng quân a di tử,

Mộ khứ triêu lai nhan sắc cố.

Môn tiền lãnh lạc xa mã hy,

Lão đại giá tác thương nhân phụ.

Thương nhân trọng lợi khinh biệt ly,

Tiền nguyệt Phù Lương mãi trà khứ.

Khứ lai giang khẩu thủ không thuyền,

Nhiễu thuyền nguyệt minh giang thuỷ hàn.

Dạ thâm hốt mộng thiếu niên sự,

Mộng đề trang lệ hồng lan can.

Ngã văn tỳ bà dĩ thán tức,

Hựu văn thử ngữ trùng tức tức.

Đồng thị thiên nhai luân lạc nhân,

Tương phùng hà tất tằng tương thức.

Ngã tòng khứ niên từ đế kinh,

Trích cư ngoạ bệnh Tầm Dương thành.

Tầm Dương địa tích vô âm nhạc,

Chung tuế bất văn ty trúc thanh.

Trú cận Bồn giang địa thế thấp,

Hoàng lô khổ trúc nhiễu trạch sinh.

Kỳ gian đán mộ văn hà vật,

Đỗ quyên đề huyết viên ai minh.

Xuân giang hoa triêu thu nguyệt dạ,

Vãng vãng thủ tửu hoàn độc khuynh.

Khởi vô sơn ca dữ thôn địch,

Âu á triều triết nan vi thính.

Kim dạ văn quân tỳ bà ngữ,

Như thính tiên nhạc nhĩ tạm minh.

Mạc từ cánh toạ đàn nhất khúc,

Vị quân phiên tác Tỳ bà hành.

Cảm ngã thử ngôn lương cửu lập,

Khước toạ xúc huyền huyền chuyển cấp.

Thê thê bất tự hướng tiền thanh,

Mãn toạ trùng văn giai yểm khấp.

Toạ trung khấp hạ thuỳ tối đa,

Giang Châu tư mã thanh sam thấp.

Bến Tầm Dương, canh khuya đưa khách.

Quạnh hơi thu, lau lách đìu hiu.

Người xuống ngựa, khách dừng chèo,

Chén quỳnh mong cạn, nhớ chiều trúc ty.

Say những luống ngại khi hầu rẽ,

Nước mênh mông đượm vẻ gương trong.

Tiếng tỳ chợt vẳng trên sông,

Chủ khuây khoả lại, khách dùng dằng xuôi.

Lần tiếng sẽ hỏi ai đàn tá?

Lửng tiếng đàn, nấn ná làm thinh.

Dời thuyền theo hỏi thăm tình,

Chong đèn, thêm rượu, còn dành tiệc vui.

Mời mọc mãi thấy người bỡ ngỡ,

Tay ôm đàn che nửa mặt hoa.

Vặn đàn vài tiếng dạo qua,

Tuy chưa trọn khúc, tình đà thoảng hay.

Nghe não nuột mấy dây bứt rứt,

Dường than niềm tấm tức bấy lâu.

Chau mày, tay gảy khúc sầu,

Giãi bày mọi nỗi trước sau muôn vàn.

Ngón buông, bắt, khoan khoan dìu dặt,

Trước “Nghê thường”, sau thoắt “Lục yêu”.

Dây to nhường đổ mưa rào,

Nỉ non dây nhỏ như trò chuyện riêng.

Tiếng cao thấp lần chen liền gảy,

Mâm ngọc đâu bỗng nảy hạt châu.

Trong hoa, oanh ríu rít nhau,

Suối tuông róc rách chảy mau xuống ghềnh.

Tiếng suối lạnh, dây mành ngừng tắt,

Ngừng tắt nên phút bặt tiếng tơ.

Ôm sầu, đau giận ngẩn ngơ,

Tiếng tơ lặng lẽ bấy giờ càng hay.

Bình bạc vỡ tuôn đầy mạch nước,

Ngựa sắt giong, thét ngược tiếng đao.

Cung đàn trọn khúc thanh tao,

Tiếng buông xé lụa, lựa vào bốn dây.

Thuyền mấy lá đông tây lặng ngắt,

Một vầng trăng trong vắt lòng sông.

Ngậm ngùi đàn bát xếp xong,

Áo xiêm khép nép hầu mong giải lời.

Rằng xưa vốn là người kẻ chợ,

Cồn Hà Mô trú ở lân la.

Học đàn từ thuở mười ba,

Giáo phường đệ nhất sổ đà chép tên.

Gã thiện tài sợ phen dừng khúc,

Ả Thu Nương ghen lúc điểm tô.

Ngũ Lăng, chàng trẻ ganh đua,

Biết bao the tấm chuốc mua tiếng đàn.

Vành lược bạc gãy tay nhịp gõ,

Bức quần hồng hoen ố rượu rơi.

Năm năm lần lữa vui cười,

Mải gió trăng chẳng đoái hoài xuân thu.

Buồn em trẩy, lại sầu dì thác,

Lần hôm mai đổi khác hình dung.

Cửa ngoài xe ngựa vắng không,

Thân già mới kết đôi cùng khách thương.

Khách trọng lợi khinh thường ly cách,

Mải buôn chè, sớm tếch miền khơi.

Thuyền không đậu bến mặc ai,

Quanh thuyền trăng dãi, nước trôi lạnh lùng.

Ðêm khuya, sực nhớ vòng tuổi trẻ,

Lệ trong mơ hoen vẻ phấn son.

Nghe đàn ta đã chạnh buồn,

Lại rầu nghe nỗi nỉ non mấy lời.

Cùng một lứa bên trời lận đận,

Gặp gỡ nhau lọ sẵn quen nhau.

Từ xa kinh khuyết bấy lâu,

Tầm Dương đất trích, gối sầu hôm mai.

Chốn cùng tịch lấy ai vui thích,

Tai chẳng nghe đàn địch cả năm.

Sông Bồn gần chốn cát lầm,

Lau vàng, trúc võ nảy mầm quanh hiên.

Tiếng chi đó nghe liền sớm tối,

Cuốc kêu sầu, vượn hót nỉ non.

Hoa xuân nở, nguyệt thu tròn,

Lần lần tay chuốc chén son riêng ngừng.

Há chẳng có ca rừng địch nội,

Giọng líu lo, nhiều nỗi khó nghe.

Tiếng tỳ nghe dạo canh khuya,

Dường như tiên nhạc gần kề bên tai.

Hãy ngồi lại gảy chơi khúc nữa,

Sẽ vì nàng soạn sửa bài ca.

Tần ngần dường cảm lời ta,

Dén ngồi bắt ngón đàn đà kíp dây.

Nghe não nuột khác tay đàn trước,

Khắp tiệc hoa tuôn nước lệ rơi.

Lệ ai chan chứa hơn người?

Giang châu Tư Mã đượm mùi áo xanh.