Trường Hận Ca 長恨歌- Bạch Cư Dị

Hán hoàng trọng sắc tư khuynh quốc,

Ngự vũ đa niên cầu bất đắc.

Dương gia hữu nữ sơ trưởng thành,

Dưỡng tại thâm khuê nhân vị thức.

Thiên sinh lệ chất nan tự khí,

Nhất triêu tuyển tại quân vương trắc.

Hồi mâu nhất tiếu bách mị sinh,

Lục cung phấn đại vô nhan sắc.

Xuân hàn tứ dục Hoa Thanh trì,

Ôn tuyền thuỷ hoạt tẩy ngưng chi.

Thị nhi phù khởi kiều vô lực,

Thuỷ thị tân thừa ân trạch thì.

Vân mấn hoa nhan kim bộ dao,

Phù dung trướng noãn độ xuân tiêu.

Xuân tiêu khổ đoản nhật cao khởi,

Tòng thử quân vương bất tảo triều.

Thừa hoan thị yến vô nhàn hạ,

Xuân tòng xuân du dạ chuyển dạ.

Hậu cung giai lệ tam thiên nhân,

Tam thiên sủng ái tại nhất nhân.

Kim ốc trang thành kiều thị dạ,

Ngọc lâu yến bãi tuý hoà xuân.

Tỷ muội huynh đệ giai liệt thổ,

Khả liên quang thái sinh môn hộ.

Toại linh thiên hạ phụ mẫu tâm,

Bất trọng sinh nam trọng sinh nữ.

Ly cung cao xứ nhập thanh vân,

Tiên nhạc phong phiêu xứ xứ văn.

Hoãn ca mạn vũ ngưng ty trúc,

Tận nhật quân vương khan bất túc.

Ngư Dương bề cổ động địa lai,

Kinh phá “Nghê thường vũ y” khúc.

Cửu trùng thành khuyết yên trần sinh,

Thiên thặng vạn kỵ tây nam hành.

Thuý hoa dao dao hành phục chỉ,

Tây xuất đô môn bách dư lý.

Lục quân bất phát vô nại hà,

Uyển chuyển nga mi mã tiền tử.

Hoa điền uỷ địa vô nhân thu,

Thuý kiều, kim tước, ngọc tao đầu.

Quân vương yểm diện cứu bất đắc,

Hồi khan huyết lệ tương hoà lưu.

Hoàng ai tản mạn phong tiêu tác,

Vân sạn oanh vu đăng Kiếm Các.

Nga My sơn hạ thiểu nhân hành,

Tinh kỳ vô quang nhật sắc bạc.

Thục giang thuỷ bích, Thục sơn thanh,

Thánh chủ triêu triêu mộ mộ tình.

Hành cung kiến nguyệt thương tâm sắc,

Dạ vũ văn linh trường đoạn thanh.

Thiên tuyền địa chuyển hồi long ngự,

Đáo thử trừ trừ bất nhẫn khứ.

Mã Ngôi pha hạ nê thổ trung,

Bất kiến ngọc nhan không tử xứ.

Quân thần tương cố tận triêm y,

Đông vọng đô môn tín mã quy.

Quy lai trì uyển giai y cựu,

Thái Dịch phù dung, Vị Ương liễu;

Phù dung như diện liễu như mi,

Đối thử như hà bất lệ thuỳ.

Xuân phong đào lý hoa khai nhật,

Thu vũ ngô đồng diệp lạc thì.

Tây Cung, Nam Nội đa thu thảo,

Lạc diệp mãn giai hồng bất tảo.

Lê Viên đệ tử bạch phát tân,

Tiêu phòng a giám thanh nga lão.

Tịch điện huỳnh phi tứ tiễu nhiên,

Cô đăng khiêu tận vị thành miên.

Trì trì chung cổ sơ trường dạ,

Cảnh cảnh tinh hà dục thự thiên.

Uyên ương ngoã lãnh sương hoa trọng,

Phỉ thuỷ khâm hàn thuỳ dữ cộng.

Du du sinh tử biệt kinh niên,

Hồn phách bất tằng lai nhập mộng.

Lâm Cùng đạo sĩ Hồng Đô khách,

Năng dĩ tinh thành trí hồn phách.

Vị cảm quân vương triển chuyển tư,

Toại giao phương sĩ ân cần mịch.

Bài không ngự khí bôn như điện,

Thăng thiên nhập địa cầu chi biến.

Thượng cùng bích lạc, hạ hoàng tuyền,

Lưỡng xứ mang mang giai bất kiến.

Hốt văn hải thượng hữu tiên sơn,

Sơn tại hư vô phiếu diểu gian.

Lâu các linh lung ngũ vân khởi,

Kỳ trung xước ước đa tiên tử.

Trung hữu nhất nhân tự Thái Chân,

Tuyết phu hoa mạo sâm si thị.

Kim khuyết tây sương khấu ngọc quynh,

Chuyển giao Tiểu Ngọc, báo Song Thành.

Văn đạo Hán gia thiên tử sứ,

Cửu hoa trướng lý mộng hồn kinh.

Lãm y thôi chẩm khởi bồi hồi,

Châu bạc ngân bình di lý khai.

Vân kết bán thiên tân thuỵ giác,

Hoa quan bất chỉnh há đường lai.

Phong xuy tiên duệ phiêu phiêu cử,

Do tự “Nghê thường vũ y” vũ.

Ngọc dung tịch mịch lệ lan can,

Lê hoa nhất chi xuân đới vũ.

Hàm tình ngưng thế tạ quân vương,

Nhất biệt âm dung lưỡng diểu mang!

Chiêu Dương điện lý ân ái tuyệt,

Bồng Lai cung trung nhật nguyệt trường.

Hồi đầu hạ vọng nhân hoàn xứ,

Bất kiến Trường An kiến trần vụ.

Duy tương cựu vật biểu thâm tình,

Điến hạp kim hoa ký tương khứ.

Thoa lưu nhất cổ, hạp nhất phiến,

Thoa phách hoàng kim hạp phân điến.

Đãn giao tâm tự kim điến kiên,

Thiên thượng nhân gian hội tương kiến.

Lâm biệt ân cần trung ký từ,

Từ trung hữu thệ lưỡng tâm tri:

Thất nguyệt thất nhật Trường Sinh điện,

Dạ bán vô nhân tư ngữ thì.

“Tại thiên nguyệt tác tỷ dực điểu,

Tại địa nguyện vi liên lý chi.”

Thiên trường địa cửu hữu thì tận,

Thử hận miên miên vô tuyệt kỳ.

Đức vua Hán mến người khuynh quốc

Trải bao năm tìm chuốc công tai

Nhà Dương có gái mới choai

Buồn xuân khoá kín chưa ai bạn cùng

Lạ gì của tuyết đông ngọc đúc

Chốn ngai vàng phút chốc ngồi bên

Một cười trăm vẻ thiên nhiên

Sáu cung nhan sắc thua hờn phấn son

Trời xuân lạnh suối tuôn mạch ấm

Da mỡ đông kỳ tắm ao Hoa

Vua yêu bận ấy mới là

Con hầu nâng dậy coi đà mệt thay

Vàng nhẹ bước lung lay tóc mái

Màn phù dung êm ái đêm xuân

Đêm xuân vắn vủn có ngần

Ngai rồng từ đấy chậm phần vua ra

Suốt ngày tháng tiệc hoa vui mãi

Đêm xuân tàn, xuân lại còn đêm

Ba nghìn xinh đẹp chị em

Ba nghìn yêu quí chất nêm một mình

Nhà vàng đúc, đêm thanh ấm áp

Lầu ngọc cao, say ắp mầu xuân

Anh em sướng đủ mọi phần

Mà cho thiên hạ có lần rẻ trai

Vẳng tiên nhạc khắp nơi nghe biết

Làn gió đưa cao tít Ly cung

Suốt ngày múa hát thung dung

Tiếng tơ, tiếng trúc say lòng quân vương

Ầm tiếng trống Ngư Dương kéo đến

Khúc Nghê Thường tan biến như không

Chín lần thành khuyết bị tung

Nghìn xe, muôn ngựa qua vùng Tây Nam

Đi lại đứng hơn trăm dậm đất

Cờ thuý hoa bóng phất lung lay

Sáu quân rúng rắng làm rầy

Mày ngài trước ngựa lúc này thương ôi!

Ai người nhặt thoa rơi bỏ đất

Ôi! Thuý Kiều ngọc nát vàng phai

Quân vương bưng mặt cho rồi

Quay đầu trông lại, máu trôi lệ dàn

Gió tung bụi mê man tản mác

Đường thang mây Kiếm Các lần đi

Vắng tanh, dưới núi Nga My

Mặt trời nhạt thếch, tinh kỳ buồn tênh

Đát Ba Thục non xanh nước biếc

Lòng vua cha thương tiếc hôm mai

Thấy trăng luống những đau người

Đêm mưa đứt ruột, canh dài tiếng chuông

Phút trời đất quay cuồng vận số

Bánh xe rồng đến chỗ ngày xưa

Đất bùn chỗ chết còn trơ

Thấy đâu mặt ngọc! Bây giờ Mã Ngôi!

Đầm vạt áo, vua tôi giọt lệ

Gióng dây cương, ngựa tế về đông

Cảnh xua dương liễu, phù dung

Vị Ương, Thái Dịch hồ cung vẹn mười

Phù dung đó, mặt ai đâu tá?

Mày liễu đâu? Cho lá còn như

Càng trông hoa liễu năm xưa

Càng xui nước mắt như mưa ướt đầm

Xuân đào lý gió đêm huê nở

Thu khi mưa rụng lá ngô đồng

Kìa Nam Uyển, nọ Tây Cung

Đầy thềm ai quét lá hồng thu rơi?

Vườn lê cũ những ai con hát?

Mái tóc coi trắng phớt lạ lùng

Những ai coi giữ tiêu phòng?

Mày xanh thuở ấy nay cùng già nhăn

Trước cung điện nhìn sân đêm tối

Đom đóm bay gợi mối u sầu

Ngọn đèn khêu đã cạn dầu

Khó thay, giấc ngủ dễ hầu ngủ xong!

Tiếng canh tối tùng tùng điểm trống

Năm canh dài chẳng giống đêm xưa

Sông Ngân lấp lánh sao thưa

Trời như muốn sáng, sao chưa sáng trời?

Tren mái ngói sương rơi ướt lạnh

Trong chăn nằm bên cạnh nào ai?

Cách năm sống thác đôi nơi

Thấy đâu hồn phách vãng lai giấc nồng?

Khách đạo sĩ Lâm Cùng có gã

Chơi Hồng Đô phép lạ thần thông

Xót vì vua chúa nhớ nhung

Mới sai phương sĩ hết lòng ra tay

Cưỡi luồng gió như bay như biến

Tren trời xanh, dưới đến đất đen

Hai nơi bích lạc, hoàng tuyền

Dưới tren tìm khắp mơ huyền thấy chi!

Sực nghe nói tìm đi mé bể,

Có non tiên ngoài phía hư không

Rỡ ràng cung điện linh lung

Xa trông năm sắc mây lồng đẹp sao!

Trong tha thướt biết bao tiên tử

Một nàng tiên tên chữ Ngọc Chân

Mặt hoa da tuyết trắng ngần

Dáng như người ấy có phần phải chăng?

Mái tây gõ cửa vàng then ngọc

Cậy đưa tin Tiểu Ngọc, Song Thành

Nghe tin sứ giả Hán Đình

Cửa hoa trong trướng giật mình giấc mơ

Cầm áo dậy, thẩn thơ buồn bực,

Mở rèm châu, bình bạc lần ra

Bâng khoâng nửa mái mây tà

Thềm cao xuống chiếc mũ hoa lệch đầu

Phớt tay áo bay màu ngọn gió

Giống Nghê Thường khúc múa năm xưa

Lệ dàn mặt ngọc lưa thưa

Cành lê hoa trĩu hạt mưa xuân đầm

Ngừng nước mắt âm thầm buồn bã

Đội ơn lòng, xin tạ quân vương

Từ ngày cách trở đôi phương

Vắng tanh tăm tiếng, mơ màng hình dong

Nơi đế điện dứt vòng ân ái

Chốn tiên cung thư thái hàng ngày

Cõi trần ngoảnh lại mà hay

Tràng An chẳng thấy, thấy đầy bụi nhơ!

Lấy chi tỏ tình xưa thăm thú?

Gửi cành hoa vật cũ cầm xuôi

Thoa vàng hộp khảm phân đôi

Nửa xin để lại nửa thời đem đi

Chỉ xin nguyện lòng ghi dạ tạc

Tựa hoa vàng bền chắc không phai

Thời cho cách trở đôi nơi

Nhân gian rồi với trên trời gặp nhau

Ân cần dặn mấy câu lâm biệt

Lời thề xưa lòng biết với lòng

Là đêm trùng thất ngồi chung

Trường Sinh sẵn điện vắng không bóng người

Xin kết nguyện chim trời liền cánh

Xin làm cây cành nhánh liền nhau

Thấm chi trời đất dài lâu

Giận này dặc dặc dễ hầu có nguôi...